Οι προοπτικές του Μητσοτάκη
Ημερ.Δημοσίευσης
Σε μια σπάνια εκδήλωση πολιτικής διορατικότητας, το φιλοκυβερνητικό «Βήμα» προειδοποιούσε πριν λίγες εβδομάδες τον Μητσοτάκη ότι μέσα στο περίπλοκο τοπίο της κρίσης δεν υπάρχουν «βέβαιοι νικητές» στις πολιτικές εξελίξεις. Το διευθυντικό σημείωμα κατέληγε με το μάλλον απειλητικό συμπέρασμα ότι «οι πιθανότεροι ηττημένοι θα είναι όσοι σήμερα αισθάνονται βέβαιοι νικητές».
Οι λόγοι που έκαναν τη ναυαρχίδα του Μαρινάκη να στέλνει ένα τέτοιο «μήνυμα» στο Μαξίμου δεν είναι αντικείμενο του παρόντος άρθρου. Παρόλα αυτά, η οπτική της προειδοποίησης βρίσκεται πολύ πιο κοντά στην πραγματικότητα απ’ ό,τι πιστεύουν οι επιφανειακοί αναλυτές.
Πανδημία
Η εξέλιξη της πανδημίας είναι ένας ανεξέλεγκτος παράγοντας, με απειλές που στο «τέλος της ημέρας» θα μετρήσουν πολιτικά και πιθανότατα με ιδιαίτερο βάρος.
Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση δίνοντας προτεραιότητα στην «επανεκκίνηση της οικονομίας» -δηλαδή των πιθανοτήτων επιστροφής στην κερδοφορία μεγάλων τομέων της «επιχειρηματικότητας» και ιδιαίτερα του τουρισμού- τζογάρισε με τον Covid, υποτιμώντας την επικινδυνότητα του «τέταρτου κύματος».
Σήμερα οι ελπίδες καλών επιδόσεων στον τουρισμό έχουν εξανεμιστεί, ενώ η Μύκονος, η Πάρος, η Σαντορίνη, η Κρήτη κλπ έχουν ήδη μπει σε κόκκινο συναγερμό. Το «τέταρτο κύμα» είναι πλέον εδώ και η απειλή ρυθμών 5-6.000 νέων κρουσμάτων ημερησίως προκαλεί πανικό για το φθινόπωρο, οπότε και θα πρέπει να παρθούν κρίσιμες πολιτικά αποφάσεις σχετικά με το εάν και πώς θα ανοίξουν τα σχολεία, τι θα γίνει με τα μαζικά μέσα μεταφοράς, εάν και πώς θα υπάρξουν μέτρα στους μαζικούς χώρους δουλειάς κ.ο.κ. Κάθε λάθος σε αυτόν το «σχεδιασμό» ενέχει τον κίνδυνο να πληρωθεί ακριβά με απώλειες και ταλαιπωρία στον κόσμο, αλλά και με καταλογισμό ευθυνών στην κυβέρνηση.
Αυτόν το κίνδυνο προσπαθεί να διαχειριστεί η κυβερνητική καμπάνια που προσπαθεί να φορτώσει τις ευθύνες στους αρνητές των εμβολίων. Πρόκειται για ακραία -και πολιτικά αντιδραστική κι επικίνδυνη- υποκρισία. Το επίπεδο της γενικής ανοσίας που μπορεί να επιφέρει ο μαζικός εμβολιασμός, εξαρτάται αποκλειστικά από τις δαπάνες που αφιερώνονται και τον κρατικό σχεδιασμό. Η γενική πολιτική περιορισμού των δημοσίων δαπανών έχει οδηγήσει στο να γίνεται ο εμβολιασμός με μεγάλη σταδιακότητα, την ώρα που είναι αναγκαίος ο ταυτόχρονος εμβολιασμός μεγάλου αριθμού ανθρώπων, με αποτέλεσμα η πραγματική κάλυψη ανοσίας να προχωρά με ταχύτητα σαλιγκαριού.
Οι μεταλλάξεις και η απειλή εμφάνισης νέων, πιο επικίνδυνων στελεχών του Covid κάνουν τους επιστήμονες να αναζητούν στρατηγική «μακράς συμβίωσης» με τον κίνδυνο από τον ιό. Κάθε τέτοια σκέψη έχει στο κέντρο της την ισχύ του δημόσιου συστήματος υγείας. Το γεγονός ότι στα δημόσια νοσοκομεία έχει κρατηθεί ένα έμπειρο (και εν πολλοίς εμπνεόμενο από τις θετικές αρχές της συνδικαλιστικής και κοινωνικής δράσης) προσωπικό, λειτούργησε ως πραγματική ασπίδα προστασίας για τον πληθυσμό. Όμως είναι πλέον πραγματικό το ερώτημα εάν θα είναι αρκετός ο ηρωισμός των νοσοκομειακών μπροστά στον κίνδυνο μιας μαζικής «υπερφόρτωσης» των νοσοκομείων. Οι φιλελεύθεροι απολογητές του Μητσοτάκη προσπαθούν αγωνιωδώς να κρύψουν μια βασική αλήθεια: τα νοσοκομεία έχουν «στραγγίσει» από προσωπικό, πόρους, υλικά, χώρους κλπ, έχουν «στραγγίσει» από τα στοιχειώδη μέσα για να αντιμετωπίσουν μια μαζική απειλή στη δημόσια υγεία.
Ο καταλογισμός των ευθυνών για αυτή την τραγική κατάσταση, είναι ένα ερώτημα που ωριμάζει, μέσα από τις εμπειρίες, στα μυαλά των απλών ανθρώπων. Και οι σκέψεις αυτές μπορούν να πάρουν κατεδαφιστική πολιτική κατεύθυνση, παρά τις προσπάθειες των καλολαδωμένων μηχανισμών προπαγάνδας.
Οικονομία
Στην οικονομία, οι σχεδιασμοί προέβλεπαν ότι στο τέλος του 2021 ο Μητσοτάκης θα επωφελούνταν από τους καρπούς μιας ορμητικής ανάκαμψης. Σήμερα οι ελπίδες για ξεκίνημα ενός «φωτεινού κύκλου» ανάπτυξης αναστέλλονται για τα τέλη του 2022 και ίσως του 2023.
Προς το παρόν, η κυβέρνηση θα έχει να «μοιράσει» τα περίπου 4,2 δισ. ευρώ των λεγόμενων «ευρωπαϊκών ενισχύσεων», οι οποίες θα εκταμιεύονται σταδιακά και υπό τον όρο της προώθησης στην πράξη των νεοφιλελεύθερων αντιμεταρρυθμίσεων (πχ νόμος Χατζηδάκη). Η πρόθεση του Μητσοτάκη είναι δεδηλωμένη: το σύνολο αυτών των πόρων θα κατευθυνθεί αποκλειστικά προς τους μεγάλους καπιταλιστικούς ομίλους, με στόχο να βοηθήσει στη δημιουργία νέων «εθνικών πρωταθλητών». Όμως και αυτό το χωράφι είναι ναρκοθετημένο. Πέρα από τους παραδοσιακούς ανταγωνισμούς μεταξύ των Ομίλων για το ποιος θα ενισχυθεί περισσότερο (και τα αντίστοιχα «συντροφικά» μαχαιρώματα), προκύπτουν νέα ζητήματα. Είναι δυνατόν ένα πρόγραμμα που στον τίτλο του χαρακτηρίζεται ως «ενισχύσεις λόγω πανδημίας», να μην οδηγεί σε αύξηση ούτε κατά 1 ευρώ των πόρων προς τη δημόσια υγεία; Είναι δυνατόν ένα πρόγραμμα που υποτίθεται ότι σχεδιάστηκε για να μετριαστούν οι επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης να καταλήγει σε ψίχουλα προς τις χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις που οδηγούνται στο λουκέτο; Το αποτέλεσμα είναι πικρές εμπειρίες στο χώρο της διαβόητης «μεσαίας τάξης» που στο σχεδιασμό της ΝΔ προβλεπόταν ως βασικό κοινωνικό στήριγμα. Όταν ο ακραιφνής νεοφιλελεύθερος κ. Μίχαλος βγαίνει στα κάγκελα απέναντι στον Μητσοτάκη, τότε αναδεικνύονται επικίνδυνα «χαμπέρια» για τις προοπτικές.
Παρόλα αυτά, ο κορμός της σύνδεσης των οικονομικών εξελίξεων με τις πολιτικές προοπτικές, παραμένουν τα ζητήματα που αφορούν την εργαζόμενη πλειοψηφία. Εδώ η κυβέρνηση Μητσοτάκη προειδοποιεί ότι μια μικρή αύξηση στους κατώτατους μισθούς θα γίνει «συζητήσιμη» ουσιαστικά στο τέλος του 2022, αρχές του 2023. Οι δηλώσεις των Σταϊκούρα-Χατζηδάκη για την ανάγκη να διατηρηθεί «παγωμένο» το εργατικό εισόδημα, δεν σημαίνουν ότι οι μισθοί και τα ημερομίσθια θα παραμείνουν στο σημερινό πραγματικό επίπεδο. Γιατί η ακρίβεια στα είδη μαζικής κατανάλωσης -τρόφιμα, καύσιμα κ.ο.κ.- ροκανίζει ήδη με αξιοσημείωτο ρυθμό την πραγματική δύναμη των μισθών.
Η διόγκωση των κοινωνικών ανισοτήτων -γιατί αυτή είναι η ουσία της πολιτικής Μητσοτάκη- είναι επίσης ένας παράγοντας που δεν περνά απαρατήρητος από τις λαϊκές μάζες. Η στροφή του ενδιαφέροντος των ανθρώπων στα «ποιοτικά» ερωτήματα των δημοσκοπήσεων είναι πλέον σταθερή, επαναλαμβανόμενη και ευμεγέθης.
Ελληνοτουρκικά
Μέσα σε αυτό το αβέβαιο περιβάλλον, η κυβέρνηση της ΝΔ θα κληθεί να δώσει κάποιες σοβαρές απαντήσεις στην όξυνση του ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού.
Η καταγγελία της επιθετικότητας του Ερντογάν δεν θα αρκεί για να καλύψει τις ευθύνες της ελληνικής και ελληνοκυπριακής ηγεσίας σχετικά με την επικαιρότητα της «λύσης» των δύο κρατών στην Κύπρο, που προέκυψε μετά το Κραν Μοντανά και το ανέμελο φλερτ των ελλαδικών αντιπροσωπειών με την προοπτική της ανοιχτής διχοτόμησης.
Η επίκληση του «Διεθνούς Δικαίου» σχετικά με την κατανομή ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο, φτάνει στην ώρα της κρίσης. Γιατί είναι κοινό μυστικό ότι η καταφυγή στη Χάγη δεν πρόκειται να δικαιώσει τις μαξιμαλιστικές προσδοκίες που καλλιέργησε, για εσωτερική κατανάλωση, η πολυετής εθνικιστική ρητορική. Τα χιλιοτραγουδημένα «κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας» θα πρέπει σταδιακά να αρχίσουν να προσγειώνονται στα όρια της γεωγραφίας, του ρεαλιστικού συσχετισμού δύναμης και του… Διεθνούς Δίκαιου!
Συνολικά η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει μπροστά της μια περίοδο κάθε άλλο παρά ανέφελη. Μια περίοδο που μπορεί να καταλήξει στην καταγραφή μιας συνολικής αποτυχίας και τη δρομολόγηση της κατάρρευσής της. Οι εκλογικοί σχεδιασμοί συνυπολογίζουν και αυτόν το κίνδυνο: οι εκλογές νωρίς, έρχονται σε αντίθεση με την πανδημία και την προσδοκία των καπιταλιστών να τρέξουν απερίσπαστα οι αντιμεταρρυθμίσεις. Οι εκλογές αργά, μπορεί να συμπέσουν με την ανάδειξη των προβλημάτων της κυβέρνησης και να είναι ανοιχτές στο «αβέβαιο» αποτέλεσμα. Η πραγματική κυρίαρχη τάξη γνωρίζει αυτά τα προβλήματα και γι’ αυτό δεν παραιτείται από τις πολιτικές «συναίνεσης» και τους σχεδιασμούς εθνικής ενότητας.
Από τη σκοπιά του εργατικού κινήματος και των λαϊκών δυνάμεων, το ζητούμενο είναι να κορυφωθεί η πίεση πάνω στο Μητσοτάκη, με στόχο την ανατροπή του από τα κάτω και από αριστερά. Γιατί μόνο τότε θα υπάρξει προγραμματικό αντίκρυσμα που πράγματι θα αφορά τον κόσμο μας.